#6 - Groei nu, betaal later
“The problem with quantitative easing is it works in practice but it doesn’t work in theory.” ― Ben Bernanke
Beste lezer,
Welkom bij alweer een nieuwe editie van Lehman Sisters (voorgaande edities lees je hier, hier, hier, hier en hier). De nieuwsbrief van deze week gaat over atypische schulden (gevaarlijk?) en het boek Bitcoin Billionaires (aanrader!). En zoals altijd sluiten we af met een aantal (niet geheel) Random Picks.
Maar eerst Young Man at His Window uit 1876 van Gustave Caillebotte. Het werk werd afgelopen week verkocht voor $ 53 miljoen, een record voor een schilderij van deze Franse kunstenaar.
Verhaal van de week
Wanneer je The Big Short kijkt of over de kredietcrisis van 2008 leest is het moeilijk te geloven dat niet veel meer mensen ‘het’ zagen aankomen. Achteraf is het vrij bizar te bedenken dat veel economen wiskundige modellen gebruikten waarin de financiële sector geen rol van betekenis speelde. Dit terwijl juist die sector de volledige economie op zijn gat kreeg. Of de blinde vlek als het gaat om een mogelijke daling van huizenprijzen. De heersende visie was: huizenprijzen zijn altijd gestegen en zullen dat blijven doen. Achteraf is het natuurlijk makkelijk praten of zoals groot denker Johan Cruijff ooit zei: “Je gaat het pas zien als je het doorhebt.”
Vandaag wil ik daarom vooruit kijken en een poging wagen mogelijke wortels van een toekomstige crisis bloot te leggen. Ik wil het hebben over schulden en dan in het bijzonder over atypische schulden die enigszins aan het zicht worden onttrokken. Het gaat hier dus niet om bancaire schulden met gedegen risicoanalyses en onderpand in de vorm van hypotheek of pandrecht. Wie weet speelt een van de drie hieronder beschreven typen schuld een cruciale rol bij (het ontstaan van) een volgende crisis.
The Private Debt Market
De Amerikaans Private debt markt is explosief gegroeid, van $ 43 miljard in 2000, via $ 300 miljard in 2010 naar $ 800 miljard in 2019 en is nu hard op weg om door de grens van $ 1 biljoen te breken. Private debt betreft leningen van investeringsmaatschappijen aan bedrijven. Veelal gaat het om leningen tegen hoge rentes aan middelgrote bedrijven die te klein zijn om obligaties uit te geven en te risicovol om een banklening te krijgen. Dat deze private debt markt de afgelopen jaren zo hard is gegroeid heeft ermee te maken dat investeerders op zoek zijn naar extra rendement in deze tijden van lage marktrentes. Het extra risico wordt op de koop toegenomen.
Moody’s geeft in een rapport uit oktober aan dat deze uithoek van het financiële stelsel inmiddels voor systemische risico’s zorgt, oftewel risico’s die het hele stelsel kunnen raken. Private debt is minder streng gereguleerd dan publieke schuld of bancaire schuld en risico’s zijn voor particuliere investeerders en toezichthouders moeilijk te monitoren. Het is goed om te realiseren dat dergelijke schulden vaak na verloop van tijd moeten worden geherfinancierd. Het is moeilijk te zeggen in hoeverre een stijgende marktrente herfinanciering zou bemoeilijken en bedrijven in de problemen zou kunnen brengen.
Groeien van het geld van de leverancier
Het is een beproefd concept en een belangrijke indicator van de marktmacht van een bedrijf: zo laat mogelijk je rekeningen betalen en zo snel mogelijk de facturen die jij verstuurt incasseren. Het meest berucht zijn misschien wel de grote supermarktketens die direct geld ontvangen wanneer ze iets verkopen, maar niettemin hun leveranciers heel laat betalen. Het afgelopen decennium is dat alleen maar erger geworden. Zo betaalde Jumbo zijn leveranciers in 2011 gemiddeld na 32 dagen, zeven jaar later was dat al opgelopen naar 75 dagen.
Een ander bedrijf dat dit spel buitengewoon goed speelt is de vriendelijke blauwe webwinkel van Pieter Zwart. Coolblue weet al jaren enorme vrije kasstromen te realiseren - geld dat binnenkomt tegenover geld dat eruit gaat - terwijl er relatief weinig winst - omzet min kosten - wordt gemaakt. Coolblue krijgt dit voor elkaar door de schulden bij leveranciers op te laten lopen. Inmiddels krijgen leveranciers pas na 95,7 dagen hun geld. Dit terwijl een gemiddelde elektrische tandenborstel of wasmachine maar 25,3 dagen onderdeel is van de voorraad van Coolblue en het gemiddeld 31 dagen duurt om geld van klanten te incasseren. Dit betekent dat Coolblue pas 39,4 dagen nadat ze het geld voor een verkochte koelkast binnen heeft de leverancier voor diezelfde koelkast betaalt. Ik zou bijna willen zeggen: dit is dropshippen voor gevorderden.
Hoewel leverancierskrediet individuele bedrijven kan helpen om te investeren in groei, vormt deze groeiende schuldenberg een potentieel risico voor de economie als geheel. Ten eerste, waar traditionele kredietverstrekkers uitgebreide analyses maken betreffende onderpand en businessplannen gebeurt dit bij leverancierskrediet niet of veel minder uitgebreid. Marktmacht en vertrouwen zijn hier belangrijker en wederzijdse afhankelijkheid garandeert in de meeste gevallen terugbetaling. Maar wat gebeurt er als het economische klimaat rap verslechtert of als rentes stijgen en kapitaal schaarser wordt? Het feit dat in de wereld van leverancierskrediet veel gebruik wordt gemaakt van factoring - overdragen van facturatie en debiteurenrisico aan een gespecialiseerd bedrijf - maakt deze schuldenberg nog complexer.
Achteraf betalen, lekker makkelijk
Een van de meest hippe betaalbedrijven van het moment - Stripe - is een paar weken geleden een samenwerking aangegaan met “Shop nu, betaal later”-bedrijf Klarna. Deze online vorm van kopen op afbetaling groeit razendsnel. Het is lekker makkelijk voor de consument en vergroot de omzet van de verkoper. Ook investeerders vinden het een interessante business: Klarna - dat nog nooit winst heeft gemaakt - wordt inmiddels gewaardeerd op $ 46 miljard. Buy Now Pay Later-bedrijven hoeven niet veel van je te weten om je geld te willen lenen. Met je naam en telefoonnummer - banksalso of andere schulden zijn niet relevant - kan je direct lenen voor die nieuwe jas of laptop. De eerste keer kan je niet zoveel lenen, maar hoe vaker je de factuur netjes betaalt, hoe groter je krediet. Nu al zijn er stemmen die zeggen dat dergelijke kredieten veel mensen in de problemen brengen, maar anderen wijzen op de hightech risicoanalyses en stellen dat het wel meevalt.
In de huidige situatie met economische groei en lage rentes is er misschien weinig aan de hand, maar wat als het leenklimaat enigszins verslechtert. Zijn de algoritmische kredietanalyses van de BNPL-bedrijven dan robuust en flexibel genoeg? En wat betekent het voor de economie als geheel als mensen die nu op afbetaling kopen niet meer kunnen lenen en er dus een gat valt in de vraag naar goederen?
Verder kijken dan je neus lang is
Of het nu gaat om private debt, leverancierskrediet of kopen op afbetaling anno 2021, het is onmogelijk alle risico’s gerelateerd aan deze vormen van schuld te doorzien. Bovenstaand verhaal illustreert wel dat het belangrijk is niet te stoppen bij statistieken over de hypotheekschuld van huizenbezitters of de bancaire schulden van bedrijven. De wereld van schuld is tegenwoordig veel complexer en vooral veel groter.
Boek van de week
Bitcoin Billionaires - Ben Mezrich
Bitcoin Billionaires is een achtbaan van een boek, Mezrich voert je in hoog tempo langs paradijsvogels, revolutionairen en ondernemers pur sang. Goed uitgeschreven dialogen en uitmuntende situatieschetsen trekken je mee in het avontuur van de Winklevoss tweeling, ooit de ‘losers’ die Mark Zuckerberg hun idee voor een social media platform lieten jatten en nu gevierde Bitcoin boegbeelden (en miljardairs). Hieronder een beschrijving van de hoofdrolspelers en drie locaties die in een eventuele verfilming niet zouden misstaan.
Hoofdrolspelers
Winklevoss tweeling
Toen Cameron en Tyler zich voelde opgelicht door Mark Zuckerberg sloegen ze hem niet in elkaar. Ze begonnen ook niet keihard te werken aan hun eigen platform om de concurrentie aan te gaan. Nee, ze trokken hun netste kleren aan en wendden zich tot de decaan van Harvard om hem te vragen Zuckerberg op zijn vingers te tikken. De decaan deed niets… Deze anekdote zegt veel over de broers: ze zijn topnotch ondernemers, maar geen cow boys en daarmee precies wat de Bitcoin-wereld nodig had rond 2012. De broers zien eruit alsof ze zo uit een Ralph Lauren reclame zijn weggelopen, ze zijn Olympische roeiers en ze zien de potentie van een reguleerde, maar innovatieve digitale, programmeerbare valuta.
Charlie Shrem
Sociaal onaangepaste stoner die vanuit het souterrain van zijn moeder in de Joodse wijk van Brooklyn een Bitcoin-bedrijfje begint in 2011. Wanneer de tweeling $ 800.000 in het bedrijfje investeert begint het serieus te worden voor Charlie en ontsnapt hij aan het souterrain. Hoewel hij zich ontpopt tot een levende legende binnen de Bitcoin-wereld en BitInstant keihard groeit gaat het al gauw mis voor Charlie. Hij gaat boven een nachtclub wonen, drinkt tequila tot diep in de nacht en neemt het niet zo nou met relevante regelgeving voor zijn bedrijf. Hij zou zijn bedrijf uiteindelijk verliezen en voor twee jaar in de bak belanden.
Roger Ver
De eerste investeerder in BitInstant is Roger Ver. De man is uitgesproken libertariër en woont in Tokio. Met zijn libertarische en anarchistische denkbeelden vertegenwoordigt Ver een belangrijk deel van de Bitcoin-gemeenschap gedurende de beginjaren. Hij vindt belasting diefstal en is groot fan van het ‘vrije’ Silk Road waar vooral drugs en wapens worden verhandeld. Bitcoin moet helpen de mensheid te bevrijden van overheidsbemoeienis.
Locaties
Discotheek Pacha, Ibiza
Nadat met Facebook een schikking is overeengekomen die de broers tientallen miljoenen oplevert begint de tweeling een investeringsmaatschappij. Echter, al gauw blijkt dat niemand in Sillicon Valley nog met de mannen wil samenwerken en gedesillusioneerd vertrekken ze voor een vakantie naar Ibiza. Zelfs een groot feest in de populaire discotheek Pacha kan ze niet opvrolijken. Ze staan op het punt naar huis te gaan, maar dan worden ze aangesproken door een man met een zwaar Brooklyn-accent: 'Er is iets waarover ik met jullie moet praten. Iets belangrijks. Wat zeg ik, iets revolutionairs.' Hoewel het klinkt als grootspraak van een dronkaard is Tyler nieuwsgierig: 'Waar heb je het over? Toch niet een sociaal netwerk?' De man grijnst en doet dan iets merkwaardigs. Hij steekt zijn hand in zijn broekzak en haalt een Amerikaans dollarbiljet tevoorschijn. 'En niet zomaar een. Het oudste sociale netwerk op aarde.'
Ultra Festival, Miami
De broers staan op dancefestival Ultra in een afgeschermde ruimte waar onder andere ook Snoop Dogg rondloopt als hun mobieltjes ontploffen. De banken van Cyprus staan op instorten en de EU heeft besloten Cyprus alleen te willen helpen als het land ook zelf een duit in het zakje doet. Alle Cypriotische banken krijgen opdracht alle bankdeposito's boven de 100.000 euro te confisqueren en over te maken naar de Cypriotische centrale bank. Wie vijf ton op een Cypriotische bankrekening had staan was van het ene op het andere moment vier ton kwijt. Dat dit kon gebeuren is natuurlijk hét argument voor gedecentraliseerde cryptovaluta en de broers zien kansen: dit is precies het soort financiële trauma dat mensen aan het denken zal zetten over de vraag in hoeverre hun geld veilig is of niet.
Man cave, San Francisco
In 2013 krijgt de tweeling een cryptische uitnodiging voor een bijeenkomst ergens in San Francisco. De uitnodiging leidt naar een deur met een bordje met daarop The Genesis Block en achter de deur bevindt zich een kunstzinnig gedecoreerde man cave inclusief pokertafel, pooltafel, meerdere flatscreens en een goedgevulde bar. De uitnodiging komt van ondernemer en angel investor Naval Ravikant en andere aanwezigen zijn de ‘loodgieters van het internet’, mensen die de protocollen en tools bouwen die het internet aansturen. Ook aanwezig is Max Levchin, miljardair en PayPal medeoprichter. De aanwezigen hebben een ding gemeen: een grote interesse in Bitcoin.
Random Picks
Rolls-Royce ontwikkelt nucleaire mini-reactoren om kernenergie mee op te wekken. Klinkt als de ultieme VVD-oplossing om klimaatverandering tegen te gaan… Lees verder: The Guardian
NY burgermeester accepteert zijn eerste drie maanden loon in bitcoin en wil dat schoolkinderen les krijgen over crypto. Hebben we hier te maken met een visionair of een opportunist? Lees verder: Business Insider
Zonder wekelijks over gekke alcoholische drankjes te willen schrijven (zie vorige week) kon ik niet om dit nieuwsbericht heen: Amerikaanse fastfoodketen Arby’s (3.300 vestigingen) lanceert zijn eigen vodka’s met frietsmaak. Curly fry en crinkle fry zijn binnenkort online verkrijgbaar. Proberen of sla je deze over? Lees verder: Yahoo Finance
Uitstoot verminderen zonder nieuwe technologieën of nieuwe wetgeving? In Brazilië is het mogelijk, slechts handhaving van bestaande regels omtrent deforestation is voldoende om de carbon foot print van het land significant te verlagen. Echter, grote leider Jair Bolsenaro is niet van plan deze kans te pakken. Moeten we hem een handje helpen of kunnen we beter focussen op onze eigen problemen? Lees verder: BBC