#17 - Pauwenstaarten en een slow media community

Filosoof Bas Haring over economie en de opkomst van de Nederlandse startup Mohi

"Er is veel onwetendheid. Ook bij mij. Dat is niet erg. Sterker nog, het is haast onoverkomelijk. Maar het is wel erg als je niet weet dat je onwetend bent."

― Bas Haring, Waarom cola duurder is dan melk

---

Beste lezer,

Deze week presenteer ik een rijke nieuwsbrief. Laaf je aan de inzichten van volksfilosoof Bas Haring, word enthousiast van een Nederlandse startup en geniet zoals altijd van een stel (niet geheel) Random Picks.

Maar nu eerst ander leuk nieuws! Ik heb een stel Lehman Sisters bieropeners laten maken en deze week kwamen ze binnen. Ze zijn blinkend goud - of voor de liefhebber: bitcoinkleurig - en superduper limited edition. Wil jij kans maken op zo’n mooie collectors item 😉 reageer dan op dit mailtje (naam + adres)!

Filosoof van de week

Waarom cola duurder is dan melk opent met een anekdote over toenmalig minister van Financiën Jan Kees de Jager. Hij zegt op een goede dag tegen een klas middelbare scholieren: “Misschien leren jullie op school dat de regering in tijden van crisis moet investeren in plaats van bezuinigen. Maar dat idee is achterhaald. Dat is oude, linkse theorie.”

Tja. Wie geloof je dan, de minister of de docent? Filosoof Bas Haring let het er niet bij zitten en ging aan de hand van “een lijst met naïeve vragen van iemand die helemaal niets van economie weet” op onderzoek uit. De bevindingen zijn uiteenlopend en verrassend: vergunningen om leeuwen dood te schieten zijn niet per se verkeerd en Adam Smith zou je afraden een hele kip te kopen. De paperback bestel je via Bol al voor een luttele €9!

In het gesprek dat ik afgelopen maandag met prof. Haring voerde filosofeerden we vrolijk verder en deelde Haring een aantal mooie vergelijkingen en illustrerende voorbeelden.

De langste staart

Reclame is een boeiend fenomeen, niemand wilt het en toch is het overal:

“Je kunt een hele grappige vergelijking met de biologie maken, met het fenomeen van seksuele selectie. Het bekende voorbeeld is de pauw. Die heeft een hele lange staart en die laat hij graag zien: ‘Kijk eens hoe gaaf ik wel niet ben.’ Eigenlijk heeft die pauw niets aan die staart. Sterker nog, zo’n beest vliegt in het bos dus is het uitermate onhandig om zo’n lange staart te hebben. Ook voor het vrouwtje is het onhandig, want die wil helemaal geen man met een lange staart, maar die wil een man waar ze op kan vertrouwen, die voor de kinderen zorgt en met eten komt. Dat kan ze alleen niet toetsen, dus gaat ze maar af op die lange staart. Het heeft iets treurigs. Het is niet optimaal voor zowel de man als de vrouw, maar het is ook onvermijdelijk.

Dat zie je ook bij reclame, het heeft iets treurigs, het is niet goed voor de bedrijven want die moeten geld stoppen in reclame maken, het is niet goed voor consumenten want die worden voor de gek gehouden, maar het is onvermijdelijk.”

Het is een interessant perspectief, reclame niet als uitvinding van de gewiekste mens, maar als compleet natuurlijk gedrag. Als mensen kunnen we proberen ons te verheffen en betere oplossingen te vinden dan simpelweg ‘dierlijk’ reclame maken…

Discrimineren voor een betere wereld

Aan de ene kant kan prijsdiscriminatie economisch gezien een goed idee zijn, aan de andere kant voelt het ongemakkelijk om onderscheid te maken tussen mensen:

“In eerste instantie zou je zeggen: ‘Dat slaat nergens op, dat ik bij de Albert Heijn twee keer zoveel moet betalen voor een brood, alleen maar omdat ik rijker ben. Wat een schande.’ Tegelijkertijd, op een tapijtenmarkt in Turkije gebeurt het continue. Daar schatten ze mij in en denken ze: ‘Dat is een rijke toerist, die wil wel €1000 voor dit tapijt betalen.’ Terwijl de gemiddelde local maar €50 hoeft te betalen voor hetzelfde tapijt. En dat vind ik hartstikke logisch, ik ben in dat geval een rijke stinkerd, dus ik vind het logisch dat ik meer betaal voor dat tapijt.

Fundamenteel vind ik prijsdiscriminatie geen probleem, vooral niet omdat er heel veel ongelijkheid bestaat. Als iemand met heel veel geld ergens heel veel voor over heeft vind ik het niet verkeerd die persoon - platgezegd - een beetje leeg te trekken. In de praktijk werkt het alleen vaak niet. Als ik weet hoe de tapijtverkopers te werk gaan geef ik een local een kleine commissie en vraag ik hem een tapijt voor me te kopen tegen het lage tarief.”

Je kunt ook indirect aan prijsdiscriminatie doen. Je verkoopt bijvoorbeeld hele mooie designer prullenbakken voor een paar honderd euro aan mensen met een dikke portemonnee. Dezelfde prullenbakken maak je in een lelijke kleur of je schopt er zelfs een deukje in en deze prullenbakken verkoop je voor een fractie aan een andere groep mensen. Het voordeel is dat meer mensen zich dan een prullenbak kunnen veroorloven zonder dat het ten koste gaat van de winst van een bedrijf. Aan de andere kant voelt het niet goed een product moedwillig slechter te maken:

“Uiteindelijk is economie voor mij gebaseerd op het ethische principe van utilisme. Hoe meer mensen gelukkig zijn, hoe beter het is. Dus als je kunt aantonen dat er meer mensen gelukkig worden door een prullenbak een lelijke kleur of een deukje te geven, dan heb ik geen enkel ethisch argument om te zeggen dat er iets slechts gebeurt, dan vind ik het iets goeds.”

Consumenten, verenigt u

"Bedrijven zijn waarschijnlijk veel beter in het verkrijgen van wat zij willen, winst, dan dat ik ben in het verkrijgen van wat ik wil, gelukspunten", aldus Haring in zijn boek. De oplossing:

“We moeten samenklitten met andere consumenten. Als er een machtsblok is, waar je van zijn levensdagen niet van kunt winnen, moet je zelf ook een machtsblok worden. Dat is waarom er vakbonden zijn voor werknemers. Consumenten kunnen ook blokken vormen en bedrijven dwingen wat gelijkwaardiger met ze om te gaan. Mensen die een bepaalde stoel willen kopen kunnen zich verenigen en de stoelenleverancier samen een voorstel doen: ‘We willen er duizend kopen maar wel voor de laagst mogelijke prijs.’ Dit is een concept uit het begin van de internettijd dat de wereld zou gaan veranderen, maar het is nooit echt van de grond gekomen.”

Wie weet zou blockchaintechnologie het concept nieuw leven in kunnen blazen…

16 kilometer is toch iets

Er gaan stemmen op die stellen dat we teveel in de maakbaarheid van de economie zijn gaan geloven, dat we onvoldoende accepteren dat de grillige economische machine ongrijpbaar is:

“Ja, we overschatten onszelf, maar het feit dat je jezelf overschat betekent niet dat je iets maar niet moet doen. Stel dat je hardloopt en op een gegeven moment besluit je een halve marathon te lopen en je overschat jezelf en na 16 kilometer houdt het op. Dan is de conclusie niet dat je nooit meer moet hardlopen.

Dat geldt ook voor het stimuleren bij een dip of bezuinigen als het goed gaat. Ja, de overheid overschat zichzelf, vermoedelijk structureel, maar dan maar niks doen is niet de consequentie die je daaraan moet verbinden. Als je denkt dat een bedrijf zinvolle dingen doet op de lange termijn moet je ze door de korte termijn heen helpen. Daarbij de kanttekening dat het heel moeilijk is om te weten of je een bedrijf door een incidenteel probleempje helpt of dat je bedrijven in de lucht houdt die structureel een probleem hebben."

Oei, ik groei

Groei voelt aan de ene kant als iets heel natuurlijks, anderzijds kan ik me ook voorstellen dat het een keer ophoudt:

“Vanuit een biologisch perspectief is het heel logisch dat groei eindig is. Een plant groeit niet oneindig door en bijvoorbeeld populatiegroei zal moeten stoppen. Je kunt geen honderd miljard mensen op de aarde kwijt, dat gáát gewoon niet.

Groei voor economen betekent vaak wat anders: met één middel twee maken, in plaats van één. En dat kan in principe oneindig lang doorgaan. Er is hier heel veel spraakverwarring, mensen hebben een biologische bril op als ze naar groei kijken en denken: ‘Dat kan toch niet oneindig doorgaan.’ Terwijl als je groeit door verbetering: het kan altijd efficiënter, sneller en beter.”

Kan het echt altijd beter? Moeten we bijvoorbeeld niet gewoon minder vliegen in plaats van te hopen op duurzame luchtvaart?

"Vliegen gaat natuurlijk niet om vliegen. Vliegen is een manier om een probleem op te lossen en het probleem is: hoe kom ik snel van A naar B. Dat kan op heel veel manieren en dat kan nog heel veel verder verbeteren. Er zijn bijvoorbeeld ideeën dat je buizen door de grond legt waar je razendsnel doorheen geperst wordt. Of je hebt van die Startrek ideeën waarbij je wordt gescand, verstuurd en op een andere planeet weer wordt opgebouwd. Dat is echt veel efficiënter dan in een vliegtuig stappen.

De komende eeuwen kunnen we aan dit soort verbeteringen werken. Dat is een logischere weg dan zeggen: ‘We moeten gewoon minder vaak van A naar B willen met zijn allen,’ Als je van A naar B wilt is het fijn als dat lukt. Dat is fijner dan dat je het wilt en je doet het maar niet. Vind ik hoor."

Startup van de week

“Ik geloof dat het een beetje als zeilen is, dan weer overstag gaan, dan weer koershouden, even die kant bijvoeden, dan weer zorgen dat het andere op peil blijft.” Terwijl ik een laatste hap van mijn broodje neem vat Wibe van de Vijver samen hoe het bouwen van Mohi aanvoelt. Het idee brandde al jaren in zijn broekzak en afgelopen zomer was het dan eindelijk zover: de lancering van ’s werelds eerste slow media community in app-vorm.  

Mohi is een platform waarop je je favoriete content kunt bewaren en delen én nieuwe parels kunt ontdekken. Waar steeds meer mensen raken uitgekeken op de McDonaldeske algoritmische curatie van de Netflixen en Spotify’s van deze wereld duikt Mohi in dat gat. Daarnaast biedt de app een oplossing tegen gedachteloos scrollen door een oceaan van wegwerpcontent. Met Mohi heb je altijd een stel artikelen en (korte) video’s van hoge kwaliteit binnen handbereik.

Nu de app staat is het zaak om een sense of beloning te creëren voor gebruikers. Bekende curators helpen om netwerkeffecten aan te krijgen binnen een bepaalde niche en met de introductie van boards rondom bepaalde thema’s kunnen gebruikers makkelijk gelijkgestemden vinden. Daarnaast kan Mohi dé plek worden waar je je eigen content Hall of Fame creëert, een archief waarin je weleens terugbladert en waaruit je kunt delen met vrienden. Stap voor stap worden de verschillende kanten uitgebouwd. Dat is als zeilen.

Ik denk dat de behoefte om in alle online overdaad beter te kiezen zal blijven groeien en online gemeenschapszin is misschien wel aan een renaissance bezig. Of Mohi haar plek binnen deze grote trends weet op te eisen zal de toekomst moeten uitwijzen.

Enthousiast geworden? De app is hier (Apple) en hier (Google Play) te downloaden.

Random Picks

• Ooit leerde ik van een Keuringsdienst van waarde aflevering dat Goudse kaas maar weinig met Nederland, laat staan met Gouda te maken heeft. Voor de vertwijfelde verslaggever heeft een Goudse kaasverkoper een simpele oplossing: “Je moet in het leven vaak je blik op oneindig en je verstand op nul zetten. Als je teveel denkt krijg je een moe hoofd. Denken moet je aan een paard overlaten, die heeft meer tijd en een groter hoofd.”

  Ben jij nou wel benieuwd waarom de Zwitserse Gruyere kaas sinds kort ook door Amerikanen geproduceerd mag worden, luister dan hier verder: NPR

• Tesla introduceert een nieuwe noviteit in de vorm van de TeslaMic. Na scheetkussenupdates en koplamplichtshows is daar nu ook car karaoke. Voorlopig is de TeslaMic alleen beschikbaar in China. Lees verder: TechCrunch

• Waarom moeilijk doen als het makkelijk kan? Het is in de VS op dit moment niet ongebruikelijk dat vrachtwagenchauffeurs uren rondjes rijden om een parkeer- c.q. rustplaats te vinden. Supply chain bottlenecks los je dus niet alleen op met meer vrachtwagens en meer chauffeurs, het aantal veilige parkeerplekken moet eerst omhoog. In het Trucking Action Plan van de Amerikaanse overheid komt het woord ‘parking’ niet voor. Een gemiste kans… Lees verder: TIME

Tot volgende week!