#16 - Een glas halfvol genuanceerde bitcoins
Interview met Peter Slagter van de bestseller Ons geld is stuk
“The difficulty lies, not in the new ideas, but in escaping from the old ones.”
― John Maynard Keynes, 1936
Beste lezer,
Op de nieuwsbrief van deze week ben ik erg trots. Toen ik Peter Slagter via Telegram een berichtje stuurde verwachtte ik namelijk niet dat hij tijd zou hebben voor een interview. Afgelopen maandag was het zover en besprak ik met Peter het fascinerende verschijnsel dat Bitcoin heet. Een analyse van kansen en potentie, maar ook van uitdagingen en kanttekeningen vind je hieronder. Daarnaast begin ik in deze editie met de inlossing van een belofte en zoals altijd sluiten we af met een aantal (niet geheel) Random Picks.
Maar nu eerst een foto van een zwevende hoed - of toch niet - van Craig Whitehead. Bijbehorende NFT is nu te koop (dit is nadrukkelijk geen reclame).
Interview van de week
“Ons geld is stuk” is naast een boute uitspraak ook de titel van de bestseller van de gebroeders Slagter. De ondertitel van het boek, dat in november uitkwam, is zo mogelijk nog prikkelender: “En waarom Bitcoin de oplossing is”. Gelukkig is de inhoud van het boek een stuk genuanceerder dan de titel doet vermoeden.
Als je de gebroeders al kent en enthousiast bent over Bitcoin kun je de eerste drie kopjes overslaan. In het gesprek met Peter Slagter - vanaf kopje 4 - zoomde ik in op de weg die nu voor ons ligt en wat Bitcoin onderweg zou kunnen tegenkomen. Over de (gedaalde) prijs hadden we het niet.
Als ik het heb over bitcoin met een kleine letter bedoel ik de digitale munten die je kunt kopen. Bitcoin met een hoofdletter gaat over het project in al zijn facetten: de blockchain, de software, de governance.
Twee broers
“Toen de financiële crisis van 2008 uitbrak was Bert op vakantie in de VS, recht voor zijn neus zag hij wat voor effect de economische onrust op de Amerikanen had. De paniek, deze impact, daar wilden we meer van weten.” Nieuwsgierigheid naar het financiële systeem werd aangewakkerd en de broers begonnen zich te verdiepen. Als economie, geopolitiek en technologie vervolgens samenkomen in de vorm van Bitcoin zijn ze er als de kippen bij en proberen ze het signaal achter de ruis te vinden. Al eerder stortten de broers zich op een wereld veranderende ontwikkeling: de universiteit (informatica voor Bert en medicijnen voor Peter) werd vroegtijdig ingeruild voor een bestaan als software-ondernemer.
Sinds 2017 storten ze zich volledig op het informeren en adviseren over Bitcoin en inmiddels horen ze met een goed beluisterde podcast en een betaalde nieuwsbrief bij de meest toonaangevende Bitcoinexperts van Nederland. Enthousiast en betrokken, maar met realiteitszin.
“Ons geld is stuk”
De broers leggen in het eerste hoofdstuk van hun boek bloot hoe een hang naar stabiele groei paradoxaal genoeg op de lange termijn voor instabiliteit kan zorgen. Door steeds van bovenaf in te grijpen krijgt de economische machine geen kans te leren van prikkels en fouten. Daarnaast kent het alsmaar inzetten van meer en meer schuld om stabiele groei te faciliteren zijn eigen gevaren en problemen. Zo heeft de onnatuurlijk lage rente verstorende effecten, is de begrotingsdiscipline van overheden verzwakt en is er een twijfelachtig grote drang om inflatie aan te wakkeren. Bitcoin zou op zijn minst wat discipline terug kunnen brengen, omdat het burgers een alternatief geeft. Een compleet nieuw, bestendiger monetair systeem met een centrale rol voor Bitcoin is misschien wat minder voordehand liggend, maar volgens de broers ook niet volledig uit te sluiten.
Het geld van de toekomst
Naast de monetaire implicaties kan Bitcoin het internationale financiële systeem beter maken. Een neutraal en open systeem als Bitcoin belooft toegang tot financiële diensten voor iedereen met een mobieltje. Daarnaast zou technologie die razendsnelle en spotgoedkope transacties mogelijk maakt enorm veel betekenen voor mensen die vaak geld versturen over landsgrenzen en zet het de deur open voor micropayments, bijvoorbeeld om overal op het internet (of in the metaverse) gemakkelijk stukjes content te kopen voor een paar cent per keer. In potentie is Bitcoin ook een publieke infrastructuur waarop digitale bezittingen kunnen worden vastgelegd, van geld en Bored Apes tot diploma’s en identiteitsgegevens.
Wegwijzers op een hobbelig pad
Waar de vergezichten schitterend zijn ben ik nog altijd sceptisch. Een stip aan de horizon is één, daar komen een ander verhaal. Leren over het mogelijke pad van Bitcoin is extra moeilijk, omdat in analyses en voorspellingen vaak een grote dosis ideologie en/of eigenbelang doorsijpelt. Als ik Peter vraag of hij en zijn broer echt zo genuanceerd zijn als ze doen voorkomen en niet stiekem heel erg hopen dat Bitcoin de wereld volledig zal overnemen is hij duidelijk:
“We zijn totaal niet evangelisch of activistisch aangelegd. Het is echt zo genuanceerd als we het hebben opgeschreven." En later: “Het gaat me er niet om dat mensen het er mee eens zijn, maar ik hoop dat er een gesprek gevoerd gaat worden.”
Voor de meesten van ons is het belangrijk om in te zien dat Bitcoin zo alomvattend is dat het onmogelijk is de totale complexiteit te doorgronden. Enig vertrouwen in degene die uitlegt is dan onontbeerlijk. Peter vervolgt:
“We zien simpelweg dat er wordt gesleuteld aan de manier waarop wij met geld omgaan en dat geld verandert. Drie partijen zijn daarmee bezig: Big Tech, centrale banken/overheden en de open source community. Wij zijn erg geneigd open source initiatieven de ruimte te geven om te laten zien wat voor waarde zij kunnen toevoegen aan de wereld. Ik persoonlijk zie veel voordelen van een partijloos netwerk voor digitaal eigendom dus ik hoop dat zoiets onderdeel wordt van de maatschappij. Dat hoeft niet per se Bitcoin te zijn, al leert de geschiedenis wel dat netwerken sterker worden naarmate ze meer gebruikt worden en dat het sterkste netwerk dan op een gegeven moment de standaard wordt.”
Bitcoin als optie
Peter vertelt me dat anno 2022 bitcoins relatief het meeste gebruikt worden in Afrikaanse en Zuid-Amerikaanse landen. Dat is niet gek aangezien de mensen daar worstelen met zwakke munten en economieën. Ik vraag me af waarom deze mensen hun spaargeld niet in stabielere valuta bewaren, zoals dollars of euro’s.
Peter countert direct: “Omdat ze geen toegang hebben tot dollars of euro’s. Soms hebben ze geen toegang tot financiële diensten, soms houdt de overheid een sterke greep op de valuta die in het land circuleren. Bitcoin daarentegen is een open, neutraal netwerk en daarmee altijd een optie. Het hebben van deze optie is op zichzelf al veel waard.”
Speltheorie: kiezen of delen
Dat Bitcoin als optie waardevol kan zijn voor individuen begrijp ik, maar dan rijst de vraag waarom overheden dit zouden toestaan. Waarom zou een overheid die nu controle uitoefent over de vreemde valuta’s die circuleren in een land bitcoins vrij in en uit laten stromen? Waarom zou de Westerse wereld zijn grip op het internationale betaalverkeer opgeven en toestaan dat onwelgevallige landen altijd een alternatief hebben?
Peter: “Dat is onderdeel van de speltheorie rondom Bitcoin: het verbod van de een levert kansen op voor de ander. Hoe groter Bitcoin is, hoe kleiner de kans dat er voor verstikkende regelgeving en verboden wordt gekozen. Want doet de VS dat wel, verliezen ze ook een miljardenindustrie. Die bedrijven vertrekken en landen ergens anders. Je kunt je afvragen of je dan niet meer macht weggeeft.”
Centralisatie tegen decentralisatie
“Een manier voor overheden om die speltheorie een minder grote invloed te laten hebben is door met een grote groep landen op gecoördineerde wijze te zeggen: ‘Dit is hoe we Bitcoin behandelen.’ Er wordt bij de Financial Action Task Force bijvoorbeeld op wereldschaal gesproken over wat landen doen tegen terrorismefinanciering en witwassen. Het ligt best voor de hand dat als op zulke plekken over decentrale technologieën als Bitcoin wordt gesproken, zaken in verschillende landen op dezelfde manier in de wet belanden…”
Geen gelopen race
“Gelukkig zijn er inmiddels ook politici die het belang van Bitcoin zien en tegengas geven. In de VS zijn al senatoren die, als je het helemaal plat slaat, zeggen: ‘Kies voor mij, want daarmee stel je het leven van Bitcoin veilig.’”
Hoe het zal uitwerken durft Peter niet te zeggen:
“Of netwerken als Bitcoin wel of niet zo ver worden verstikt met wetten en regelgeving dat ze de facto niet meer open en neutraal zijn is de hamvraag voor de komende drie tot vijf jaar. Voor mij is het fiftyfifty hoe dat uit zal spelen. Het is daarbij interessant te zien welke belangen worden meegewogen, ik kan me namelijk voorstellen dat beleidsmakers de reflex hebben de macht over geld te willen behouden.”
Decentralisatie tegen beïnvloeding
Naast strenge regels en verboden kunnen overheden, maar ook bedrijven op andere manieren proberen invloed uit te oefenen. Hoe realistisch is het dat druk van buitenaf betrokkenen verleidt de ontwikkeling van Bitcoin een bepaalde kant op te sturen?
Peter: “Dat risico ontstaat vooral als de ontwikkelprocedure zo centraal wordt dat een paar mensen beslissen hoe dingen gaan. Maar anders dan bij een bedrijf zijn er bij Bitcoin drie belangrijke partijen die - opnieuw speltheorie - elkaar in evenwicht houden: gebruikers die een Bitcoin-node draaien en de blockchain kunnen controleren, miners die middels het consensus-protocol transacties bekrachtigen en ontwikkelaars die aan verbeteringen werken. Een verandering wordt pas doorgevoerd als de gebruikers en miners ervoor kiezen de nieuwe software te gebruiken. Daar komt bij dat voorgestelde veranderingen pas tot stand komen na uitgebreid discussiëren en testen door honderden ontwikkelaars.”
“Tot dusver zorgt dat voor een heel stabiel netwerk dat continue wordt doorontwikkeld. Dat betekent niet dat het altijd zonder slag of stoot gaat. Er is bijvoorbeeld een paar jaar terug een poging gedaan vanuit een groep miners om Bitcoin te beïnvloeden. Daar hebben uiteindelijk de gebruikers een stokje voorgestoken.”
Ondoorgrondelijk, maar openbaar
Ik heb nog altijd mijn bedenkingen bij het ondoorgrondelijke aspect van decentrale besluitvorming. Ruilen we achterkamertjespolitiek zo niet in voor een stel zolderkamergeleerden? Of hoe mijn buurvrouw het ongemak samenvat: “Bij Bitcoin kan ik niemand in zijn ogen kijken en vertrouwen.”
Peter: “De manier van consensus bereiken verandert over de jaren, het is organisch en logischerwijs ongrijpbaar voor veel mensen. Het is waar dat het daardoor ook moeilijker is bloot te leggen wie precies macht uitoefent. Ik denk alleen niet dat als er in de toekomst gekke dingen zouden gebeuren dat heel lang onzichtbaar zou blijven. Dat is het punt: alles wat je aan Bitcoin doet is openbaar.”
Een snelle laag bovenop een stevig Bitcoin-fundament
Als je leert over Bitcoin vind je in de opzet een bepaalde balans terug. Zo is er veel elektriciteit en rekenkracht nodig om de veiligheid te garanderen en is de capaciteit en snelheid beperkt omdat er anders aan decentralisatie moet worden ingeleverd. Om toch snel, makkelijk en voordelig te worden hoeft Bitcoin niet te veranderen, maar wordt er een laag bovenop Bitcoin gebouwd. Dit kennen we van het huidige systeem met centrale banken, commerciële banken en payment providers. Deze nieuwe laag - Lightning - lijkt alleen maar voordelen te hebben, maar kan dat wel? Is er niet altijd sprake van een trade-off?
“Lightning kan alleen bestaan vanwege de investeringen in Bitcoin. Om Lightning te gebruiken zet je namelijk eerst bitcoin vast op de Bitcoin-blockchain. Vervolgens kunnen we via Lightning vliegensvlug en bijna gratis bitcoins naar elkaar versturen via betaalkanalen - lokale kasboekjes - en pas bij het sluiten van het kanaal wordt het resultaat van alle transacties teruggeboekt naar de basislaag. Je levert wat veiligheid en decentralisatie in, maar doordat je alles uiteindelijk terugboekt naar de basislaag, profiteer je van de veiligheid van het Bitcoin-netwerk. Lightning is nog niet mainstream omdat het moeilijk is om het gebruiksvriendelijk te maken zonder dat het afhankelijk wordt van centrale partijen. Over dat vraagstuk worden nu breinen gebroken.”
Ontdekkingsreis
Hoewel de weg hobbelig zal zijn, is Bitcoin direct afschrijven te makkelijk, of zoals Joost van Kuppeveld in zijn recensie in het Financieele Dagblad stelt: Bitcoin-sceptici kunnen niet meer aankomen met de argumenten die een aantal jaar geleden nog valide waren. De ongrijpbaarheid - de broers schudden in hoofdstuk negen elf verschillende gezichten van Bitcoin uit de mouw - maakt niet dat het niet kan werken, maar brengt tegelijkertijd honderd-en-één uitdagingen met zich mee die we nu nog niet kunnen voorzien.
In de tussentijd is het machtig interessant.
Peter: “Hier gebeurt het gewoon. Alles rondom geld, politiek en technologie vindt nu in dit domein plaats. Dit beweegt weer zo snel, net als toen het internet opkwam. Zelfs als Bitcoin over tien jaar weer verdwenen is dan ben ik blij dat ik hier onderdeel van ben geweest. Het is een soort collectieve ontdekkingsreis."
Belofte van twee weken terug
In Lehman Sisters #14 besprak ik de blogs van Chris Dixon door de jaren heen en beloofde ik een overzicht van de belangrijkste concepten in PDF-formaat. Aangezien niemand tijd heeft voor een Chris Dixon bijbel van twintig kantjes heb ik de mini-almanak opgesplitst in drie delen. Deze week deel I over ondernemen. Een paar highlights:
Bespreek je ideeën met zoveel mogelijk mensen, wees niet bang voor dieven.
Denk na over het doel van je bedrijfsnaam, duidelijkheid of prikkelen.
90% van het succes is blijven opdagen en verzamel afwijzingen.
Kies eens voor een verrassend verdienmodel, denk na over capaciteitsmaximalisatie en prijsdiscriminatie.
De PDF:
Random Picks
Over ondernemen gesproken, Ryan Kaji is tien jaar oud en het gezicht van een bedrijf dat een slordige $250 miljoen per jaar omzet: Ryans World. De spil van Ryans imperium is zijn YouTube kanaal met meer dan dertig miljoen abonnees.
De Nederlandstalige tech, business en media substack CouranD introduceerde me tot het fenomeen en een New York Times artikel over deze wondere wereld vind je hier.
Moxie Marlinspike (oprichter van Signal) deelt een interessant technisch perspectief op Web3. Hij legt bloot hoe centralisatie er ook in de wereld van Web3 snel insluipt. Zo maken bijna alle decentralized apps gebruik van Infura of Alchemy om te interacteren met de blockchain. Ook vindt hij uit dat als OpenSea je NFT schrapt, de NFT ook verdwijnt uit je MetaMask wallet. MetaMask interacteert namelijk niet direct met blockchain, maar maakt gebruikt van de data van - het gecentraliseerde - OpenSea…
De blogpost van Marlinspike kwam tot mij via Mark Schoones via Mohi en lees je hier.
Jaap Drupsteen ontwierp de laatste guldenbiljetten en onder kenners gelden zijn ontwerpen als revolutionair. “Hij was de eerste die durfde af te rekenen met de plichtmatige staatskop en bijbehorende patriottische kretologie.” Twintig jaar geleden tekende Joris van Casteren zijn verhaal stijlvol op, hier nog altijd te lezen: De Groene Amsterdammer