“The curse of modernity is that we are increasingly populated by a class of people who are better at explaining than understanding, or better at explaining than doing.” ― Nassim Nicholas Taleb
Welkom lezer,
Deze week bespreek ik Evergrande, de vastgoedreus die op weg is de mascotte van een Chinese (vastgoed)crisis te worden, ik deel enkele highlights van het boek Steal Like an Artist van Austin Kleon en we sluiten af met een paar (niet geheel) Random Picks.
Maar nu eerst een tekening van Muhammad Ali die deze week voor € 367.000 werd verkocht aan een Britse verzamelaar.
Verhaal van de week
Je zou maar een vastgoedontwikkelaar zijn met zoveel schulden dat je eigen vermogen niet groter is dan de waarde van de parkeerplaatsen die je bezit. Dit was in 2016 zo ongeveer de situatie bij het Chinese Evergrande en voor ene Nigel Stevenson voldoende reden om toen al een koersdoel van $0 op het inmiddels beruchte bedrijf te plakken. Vijf jaar later krijgt Stevenson gelijk: Evergrande staat op instorten. Waar Evergrande jarenlang een spel van agressief voorfinancieren van grote vastgoedprojecten kon spelen, lijkt het spel nu uit.
Van stille kracht naar luide crash?
Hoewel het soms lijkt dat China het moet hebben van de export van plastic speelgoed en goedkope kleding, was ook vastgoedontwikkeling de afgelopen jaren een van de drijvende krachten achter de wonderbaarlijke economische groei. Inmiddels is de omvang van de vastgoedsector gegroeid tot een adembenemende 29% van China’s BBP en prijzen van nieuwbouw zijn sinds 2015 in de grote steden tussen de dertig en tachtig procent toegenomen. Van growth driver naar bubbel en van bubbel naar crash: de verkoop van nieuwbouw verzwakt de laatste maanden en de vraag naar bouwgrond is bijna volledig opgedroogd. In de komende tijd zal blijken hoe wijdverspreid de vastgoedbubbel is en in hoeverre het lukt deze gecontroleerd te laten leeglopen.
Demonstrerende gezinnen
Zodra een bubbel uiteenspat doet dat altijd pijn. Mensen en bedrijven hebben zich immers rijker gerekend dan ze zijn. Chinese huiseigenaren zullen een tik krijgen, maar ook al die mensen die leven van de ontwikkeling en handel in vastgoed. Helaas blijft het niet bij deze directe effecten. In de economie hangt immers alles met alles samen.
Een relatief klein indirect effect van het Evergrande-debacle zou kunnen zijn dat degene die direct worden geraakt vertrouwen in de economie en financiële markten verliezen. Chinese gezinnen die voor een kleine € 6 mld aan Wealth Management Products kochten en nu demonstreren bij het hoofdkantoor, bang om alles te verliezen, zie ik in de nabije toekomst niet beleggen in aandelen Alibaba of andere spannende financiële keuzes maken.
Olievlek
Een groter mogelijk effect is dat door opgedroogde financiering en een knauw aan het vertrouwen de vastgoedsector het voorlopig zwaar zal hebben. Door de jaren heen is deze met schuld aangedreven groeimotor ingenieus in elkaar gezet. Ten eerste gebruiken regionale overheden het geld dat ze verdienen met grondverkopen - aan ontwikkelaars als Evergrande - om leningen af te betalen die ze zijn aangegaan voor grote infrastructuur projecten. Tegelijkertijd gebruiken bedrijven als Evergrande aanbetalingen van huizenkopers om nog meer projecten te starten. Een dergelijk systeem met aan elkaar verbonden financieringsstromen is uiterst kwetsbaar wanneer een bubbel barst.
Een nog groter - en meest onwaarschijnlijk - effect is dat de Chinese (overheids)financiën zulke harde klappen krijgen dat de internationale financiële markten worden geraakt en de stress in het systeem zich als een olievlek over de wereld verspreid. Logischer is dat een zwakker China de wereldwijde economische groei zal raken en mogelijk zorgt voor inflatie wanneer bedrijven vluchten in kortere (duurdere) supply chains.
Duivelse dilemma’s
Daar waar de Amerikaanse overheid koos voor het laten omvallen van Lehman Brothers om de kapitalistische dynamiek niet te doorbreken en moral hazard niet in de hand te werken, heeft Bejing soortgelijke afwegingen te maken. Xi Jinping en zijn kompanen zullen in het kader van de nieuwe common prosperity strategie willen afrekenen met bubbel bouwende cowboys (de oprichter van Evergrande was op een gegeven moment goed voor € 40 mld), maar ze zullen ook systemische risico’s willen voorkomen. Daarbij opgemerkt dat de common prosperity strategie geen vrijblijvend politiek idee is. Sociale onrust moet worden voorkomen, zeker wanneer stagnerende economische groei en/of toenemende inflatie zorgt voor financiële problemen bij de Chinese onder- en middenklasse.
Lehman Brothers
Om de opstomende subprime-crisis te illustreren schreef Financial Times al in maart 2007 over een mevrouw met een inkomen van $ 1.800 die in 2005 een kleine negen ton kon lenen om vastgoed te kopen. We weten allemaal hoe dat eindigde. In het geval van Evergrande zijn de details soms even bizar en is de omvang opnieuw indrukwekkend. Van een “Chinees Lehman Brothers-moment” kunnen we misschien (nog) niet spreken, maar ook nu zal achteraf kunnen blijken dat dit een Black Swan van mythische proporties was.
Bron feitelijkheden: Financial Times
Boek van de week
Steal like an artist - Austin Kleon
De eerste les die Kleon met ons deelt ligt in de opzet en vormgeving van het boekje: alles is op unieke wijze vormgegeven, maar zonder poespas en er staat geen woord teveel in. Geheel in stijl is zelfs het centrale thema van Steal like an Artist gejat: “Kunst is diefstal.” aldus Pablo Picasso. Het boek in vijf bullets:
Kies iemand die je bewondert en onderzoek diegene. Verdiep je vervolgens in de mensen die hij bewondert en ga zo verder. Leer hiervan, maar vergroot ook vooral uit waarin je verschilt van je helden.
Je kunt al beginnen voordat je precies weet waar je voor staat. We ontdekken wie we zijn door dingen te maken en ons werk te doen.
Door meerdere projecten tegelijk te doen kan je ‘productief uitstellen’: je kunt hoppen van project naar project als je geen zin hebt in het ene of het andere.
Creativiteit is schrappen. Creativiteit is niet alleen een kwestie van dingen erin stoppen, maar ook van dingen weglaten. Creativiteit is omgaan met beperkingen.
Als je niet weet wat de volgende stap moet zijn, vraag je dan af: "Wat zou het verhaal beter maken?"
Redenen om dit boek te lezen: de energie spat van het papier en het geeft goede tools en inzichten voor mensen die die dingen - maakt niet uit wat - willen maken.
Random picks
Belegapps gebruiken gamefication om je te verleiden meer te handelen. Moet dat mogen? (Financial Times)
Deze CEO zat vijftig uur op een wc om geld op te halen. Nu geven investeerders hem 30 miljoen dollar. (CNBC)
Een netwerk van dark kitchens is nu een unicorn: de delivery-only startup Rebel Foods is nu meer dan een miljard waard. (TechCrunch)
Sam Bankman-Fried (zoon van twee Stanford professoren) is na Mark Zuckerberg de rijkste twintiger ooit (ongeveer € 20 mld) en groot aanhanger van effective altruism. Hij wilt zoveel mogelijk geld verdienen om het vervolgens allemaal weg te geven. Toevallig kan dat het beste met crypto. (Forbes)
Tot volgende week!
Vragen of opmerkingen? Reageer op deze mail!
Super interessant ! Echte feiten en een duidelijk realistische beeld van de economie in China en hoe die de wereldeconomie belast met haar beleid. Fijn dat je Lehman Brothers als voorbeeld gebruikt. Het leek er even op dat we 2008 vergeten waren en de crisis en recessies en wie er oa. Verantwoordelijk voor was. Cant wait for the next story!